شاخص های حکومت قانون

شاخص های حکومت قانون

دکتر مرتضی شهبازی نیا/وکیل دادگستری: حکومت قانون مهمترین دستاورد بشر در نظام اجتماعی برای برقراری جامعه باز و آزاد و در واقع مبنای مشروعیت حاکمیت است. در مجموع مفهوم حکومت قانون، همانند بسیاری مفاهیم دیگر، مستعد تفاسیر گوناگون است و همین امر خطر بزرگی برای عدم تحقق این خواسته بزرگ بشر است.، با این حال در مجامع علمی و نهادهای بین المللی ذیربط، تلاش هایی برای تدوین شاخص های عینی اندازه گیری میزان پایبندی جوامع و حکومت ها به این مفهوم ، صورت گرفته است . یکی از مهمترین و مقبول ترین این شاخص ها ذیلا ارایه می شود:

شاخص حکومت قانون

عامل ۱- قدرت محدود حکومت

۱-۱- اختیارات حکومت در قانون اساسی مشخص است

۱-۲- اختیارات حکومت به نحو موثر توسط قوه قانونگذاری محدود شده است

۱-۳- اختیارات حکومت به نحو موثر توسط قوه قضایی محدود شده است

۱-۴- اختیارات حکومت به نحو موثر موضوع حسابرسی و نظارت مستقل است

۱-۵- مقامات حکومت در صورت سوء رفتار با ضمانت اجرا مواجه اند

۱-۶- اختیارات حکومت به نحو موثر مقید به نظارت غیر دولتی است

۱-۷- انتقال قدرت مطابق قانون انجام می شود

عامل ۲- نبودن فساد

۲-۱- مقامات حکومت در قوه مجریه از موقعیت عمومی برای نفع خصوصی استفاده نمی کنند

۲-۲- مقامات حکومت در قوه قضاییه از موقعیت عمومی برای نفع خصوصی استفاده نمی کنند

۲-۳- مقامات حکومت در پلیس و نیروهای مسلح از موقعیت عمومی برای نفع خصوصی استفاده نمی کنند

۲-۴- مقامات حکومت در قوه مقننه از موقعیت عمومی برای نفع خصوصی استفاده نمی کنند

عامل ۳- نظم و امنیت

۳-۱- جرم به نحو موثر کنترل می شود

۳-۲- مخاصمات مدنی به نحو موثر محدود می شوند

۳-۳- مردم برای حل اختلافات شخصی به خشونت متوسل نمی شوند

عامل ۴- حقوق بنیادین

۴-۱- رفتار یکسان و عدم تبعیض به نحو موثر تضمین شده اند

۴-۲- حق حیات و امنیت شخصی به نحو موثر تضمین شده اند

۴-۳- دادرسی عادلانه و حقوق متهم به نحو موثر تضمین شده اند

۴-۴- آزادی اظهار نظر و بیان به نحو موثر تضمین شده است

۴-۵- آزادی عقیده و مذهب به نحو موثر تضمین شده است

۴-۶- حق حریم خصوصی به نحو موثر تضمین شده است

۴-۷- آزادی تشکل و اتحادیه به نحو موثر تضمین شده است

۴-۸- حقوق بنیادین کار به نحو موثر تضمین شده اند

عامل ۵- حکومت باز

۵-۱- قوانین برای عموم قابل فهم هستند

۵-۲- قوانین انتشار عمومی می یابند و به نحو گسترده در دسترس هستند

۵-۳- قوانین از ثبات برخوردارند

۵-۴- حق مطالبه از حکومت و مشارکت عمومی به نحو موثر تضمین شده است

۵-۵- پیش نویس رسمی قوانین در دسترس عموم قرار می گیرد

۵-۶- اطلاعات رسمی در دسترس عموم است

عامل ۶- اعمال موثر مقررات (مصوبات دولت )

۶-۱- مقررات حکومت به نحو کارآمد اجرا می شوند

۶-۲- مقررات حکومت بدون اعمال نفوذ ناروا اجرا می شوند

۶-۳- آیین های اداری بدون تاخیر نا متعارف جاری می شوند

۶-۴- دادرسی منصفانه و اجرای صحیح قوانین در دادرسی های اداری مورد احترام است

۶-۵- حاکمیت بدون غرامت منصفانه، اموال را مصادره نمی کند

عامل ۷- دسترسی به دادرسی عادلانه مدنی

۷-۱- مردم از راه های جبران خسارت موجود آگاهند

۷-۲- مردم به مشاوره حقوقی و وکیل دسترسی دارند و می توانند از آن بهره مند شوند

۷-۳- مردم به دادگاه های حقوقی دسترسی دارند و می توانند از آن بهره گیرند

۷-۴- دادرسی مدنی از تبعیض مبراست

۷-۵- دادرسی مدنی عاری از فساد است

۷-۶- دادرسی مدنی از اعمال نفوذ ناروای حکومت مصون است

۷-۷- دادرسی مدنی با تاخیر نا متعارف مواجه نیست

۷-۸- نتیجه دادرسی مدنی به نحو موثر اعمال می شود

۷-۹- نظام های جایگزین حل و فصل اختلافات(داوری، میانجیگری، سازش و ...) در دسترس، بیطرفانه و کارآمد هستند

عامل ۸- دادرسی کیفری موثر

۸-۱- جرایم به نحو موثر مورد تحقیق قرار می گیرند

۸-۲- جرایم به نحو موثر و به موقع مورد رسیدگی و قضاوت قرار می گیرند

۸-۳- نظام پیشگیری و اصلاح، در کاهش رفتار مجرمانه موثر است

۸-۴- نظام عدالت کیفری بی طرف است

۸-۵- نظام عدالت کیفری عاری از فساد است

۸-۶- نظام عدالت کیفری از اعمال فشار حکومت مصون است

۸-۷- نظام عدالت کیفری، دادرسی منصفانه و اجرای صحیح قانون را به متهم اعطا می کند

عامل ۹- دادرسی غیر رسمی( روش های غیر رسمی حل اختلافات حقوقی و کیفری)

۹-۱- دادرسی غیر رسمی به موقع و موثر است

۹-۲- دادرسی غیر رسمی، بیطرفانه و عاری از فشار نارواست

۹-۳- دادرسی غیر رسمی، حقوق اساسی را محترم می شمارد و حمایت می کند

http://azizzadeh.blogfa.com/post/470منبع :نامه وکیل